HỆ THỐNG MES LÀ GÌ? GIẢI PHÁP GIÚP GIẢM LỖI SẢN XUẤT LÊN ĐẾN 50%

Quản lý sản xuất bằng phương pháp thủ công đang khiến doanh nghiệp tăng chi phí, lỗi sản xuất gia tăng và khó kiểm soát chất lượng. Hệ thống MES giúp tự động hóa quy trình, tối ưu vận hành và tăng năng suất đáng kể. Cùng AI FIRST tìm hiểu cách MES giúp doanh nghiệp vận hành thông minh và hiệu quả hơn!

1. Hệ thống MES là gì?

Hệ thống MES (Manufacturing Execution System) là giải pháp phần mềm hỗ trợ doanh nghiệp giám sát và quản lý toàn bộ quy trình vận hành theo thời gian thực. MES tích hợp với ERP, IoT trong sản xuất, SCADA, thu thập và phân tích dữ liệu theo từng công đoạn, giúp nâng cao hiệu suất, giảm thiểu sai sót.

2. Những chức năng chính của hệ thống MES

Mọi dữ liệu từ máy móc, nhân sự đến nguyên vật liệu đều được MES tích hợp, phân tích và xử lý theo thời gian thực, giúp nhà quản lý có thể kiểm soát toàn diện mà không cần thao tác thủ công. Với những chức năng quan trọng sau, hệ thống MES đang trở thành giải pháp không thể thiếu trong sản xuất hiện đại.

• Quản lý tiến độ và lập kế hoạch sản xuất: Tự động điều phối lịch trình, phân bổ nguồn lực hợp lý, đảm bảo quy trình sản xuất diễn ra đúng tiến độ và tối ưu hóa năng suất.
• Giám sát và thu thập dữ liệu sản xuất theo thời gian thực: Kết nối với máy móc, cảm biến IoT, thu thập thông tin chính xác, giúp doanh nghiệp kiểm soát hiệu suất và điều chỉnh kịp thời khi có vấn đề phát sinh.
• Quản lý máy móc và bảo trì thiết bị: Theo dõi tình trạng thiết bị, cảnh báo sự cố trước khi xảy ra, hỗ trợ lên lịch bảo trì định kỳ để giảm downtime và tăng tuổi thọ máy móc.
• Truy xuất nguồn gốc sản phẩm và quản lý lô hàng: Lưu trữ toàn bộ dữ liệu sản xuất, giúp doanh nghiệp dễ dàng kiểm tra, theo dõi và truy xuất thông tin sản phẩm theo các tiêu chuẩn chất lượng ISO, GMP, HACCP.
• Quản lý nhân sự và phân bổ nguồn lực lao động: Giám sát năng suất lao động, tự động phân ca kíp, tối ưu chi phí nhân công và đảm bảo sự phân bổ nhân sự hợp lý trong toàn bộ nhà máy.

3. Tại sao nên ứng dụng hệ thống MES vào hoạt động sản xuất?

Quản lý sản xuất thủ công khiến nhiều doanh nghiệp khó kiểm soát quy trình, sai sót gia tăng, chất lượng thiếu ổn định, trong khi chi phí vận hành ngày càng lớn. Vì vậy, việc ứng dụng AI trong sản xuất chính là giải pháp giúp doanh nghiệp giải quyết triệt để những vấn đề này, mang lại sự tối ưu toàn diện.

• Nâng cao hiệu suất sản xuất và tối ưu hóa quy trình: MES tự động hóa nhiều công đoạn quan trọng, giúp doanh nghiệp loại bỏ quy trình thủ công gây lãng phí thời gian. Nhờ đó, năng suất tăng lên đến 20-30%, giảm tình trạng thiếu nguyên liệu, máy móc nhàn rỗi hay lỗi sản xuất.
• Kiểm soát chất lượng sản phẩm chặt chẽ: MES giúp kiểm tra chất lượng ngay từ các công đoạn đầu, ghi nhận thông số kỹ thuật, phát hiện lỗi nhanh chóng, đảm bảo sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn ISO, GMP, HACCP và giảm tỷ lệ hàng lỗi.
• Giảm thiểu chi phí vận hành và sản xuất: Hệ thống MES hỗ trợ tối ưu hóa quy trình, giảm nguyên vật liệu dư thừa, tăng hiệu quả sử dụng máy móc và cắt giảm chi phí nhân công không cần thiết, từ đó nâng cao lợi nhuận.
• Theo dõi sản xuất theo thời gian thực, ra quyết định nhanh hơn: Nhờ khả năng thu thập và phân tích dữ liệu theo thời gian thực, MES giúp nhà quản lý theo dõi mọi hoạt động sản xuất tức thì, phát hiện sự cố kịp thời và ra quyết định chính xác dựa trên dữ liệu thay vì phỏng đoán.
• Truy xuất nguồn gốc sản phẩm dễ dàng: Những doanh nghiệp sản xuất thực phẩm, điện tử, ô tô… đều cần đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về truy xuất nguồn gốc. MES lưu trữ toàn bộ dữ liệu sản xuất, từ nguyên liệu đầu vào đến thành phẩm, giúp doanh nghiệp kiểm tra thông tin nhanh chóng, bảo vệ thương hiệu và dễ dàng xử lý khi có sự cố sản phẩm.
• Cải thiện sự phối hợp giữa các bộ phận trong nhà máy: Khi thông tin không đồng nhất, các bộ phận từ kế hoạch, sản xuất, kho vận, chất lượng đều gặp khó khăn trong việc phối hợp, dẫn đến chậm trễ và sai sót. MES giúp đồng bộ dữ liệu giữa các phòng ban, loại bỏ rào cản trong giao tiếp, tối ưu hóa quy trình và tăng hiệu quả vận hành.

4. Cách ứng dụng hiệu quả hệ thống MES trong sản xuất

Nhiều doanh nghiệp dù triển khai MES nhưng không đạt hiệu quả do chọn sai nhà cung cấp, tích hợp kém hoặc thiếu đào tạo nhân sự, dẫn đến tốn kém chi phí, hệ thống không đồng bộ. Để tránh những sai lầm này, doanh nghiệp cần chiến lược triển khai bài bản, tập trung vào chọn đúng giải pháp, tích hợp tốt và tối ưu vận hành.

4.1. Lựa chọn nhà cung cấp tin cậy

Không phải mọi hệ thống MES trong sản xuất đều phù hợp với doanh nghiệp. Việc chọn nhà cung cấp thiếu kinh nghiệm có thể khiến doanh nghiệp tốn kém thời gian và chi phí nhưng không đạt hiệu quả. Một đối tác uy tín sẽ tư vấn giải pháp phù hợp, hỗ trợ triển khai và đảm bảo hệ thống vận hành ổn định.

Một số nhà cung cấp MES uy tín hiện nay gồm Siemens (Opcenter MES), Rockwell Automation (FactoryTalk MES), GE Digital (Plant Applications MES) được nhiều doanh nghiệp lựa chọn nhờ giải pháp linh hoạt, tích hợp tốt và hỗ trợ triển khai chuyên sâu.

4.2. Lựa chọn hệ thống MES phù hợp với mô hình sản xuất

Mỗi doanh nghiệp có quy trình sản xuất khác nhau, nên không thể áp dụng một hệ thống MES chung cho tất cả. Nếu chọn MES quá phức tạp, nhân viên sẽ khó vận hành; nếu quá đơn giản, không đáp ứng đủ nhu cầu. 

Giải pháp tốt nhất là chọn hệ thống có khả năng tùy chỉnh linh hoạt, phù hợp với quy mô và đặc thù sản xuất của doanh nghiệp.

4.3. Tích hợp MES với hệ thống quản lý doanh nghiệp

MES chỉ thực sự hiệu quả khi được kết nối với ERP, WMS, SCADA để đồng bộ dữ liệu và tối ưu vận hành. Nếu khả năng tích hợp kém, doanh nghiệp sẽ mất nhiều thời gian nhập liệu thủ công, dữ liệu không chính xác và khó theo dõi sản xuất theo thời gian thực. Do đó, cần đảm bảo hệ thống MES có khả năng kết nối tốt và hỗ trợ trao đổi dữ liệu liền mạch.

4.4. Đào tạo nhân sự và chuẩn bị hạ tầng công nghệ

Một trong những nguyên nhân khiến MES không phát huy hết hiệu quả là nhân viên không được đào tạo bài bản. Nếu người dùng không hiểu cách vận hành, nhập dữ liệu sai hoặc không tận dụng hết tính năng, hệ thống sẽ trở nên vô dụng. Vì vậy, doanh nghiệp nên đề xuất nhân viên tham gia các khóa đào tạo ngắn hạn hoặc buổi chia sẻ về MES để hiểu rõ cách vận hành và tối ưu hệ thống.

4.5. Liên tục theo dõi, đánh giá và tối ưu hóa

Nhiều doanh nghiệp triển khai MES nhưng không duy trì cập nhật, khiến hệ thống nhanh lỗi thời và không đáp ứng nhu cầu phát triển. Để khai thác tối đa hiệu quả, công ty cần thường xuyên theo dõi, điều chỉnh và tối ưu hóa theo thực tế vận hành. Việc đánh giá định kỳ, tiếp nhận phản hồi từ nhân viên và cải tiến kịp thời sẽ giúp MES hoạt động ổn định và mang lại lợi ích lâu dài.

5. Phân biệt hệ thống MES và ERP

Nhiều doanh nghiệp thường nhầm lẫn giữa MES và ERP, cho rằng cả hai đều phục vụ quản lý sản xuất. Tuy nhiên, hệ thống ERP tập trung vào quản lý tổng thể doanh nghiệp, trong khi MES kiểm soát trực tiếp các hoạt động sản xuất tại nhà máy. Việc hiểu rõ sự khác biệt giữa 2 hệ thống này sẽ giúp doanh nghiệp lựa chọn đúng công cụ, tối ưu quy trình vận hành và nâng cao hiệu quả sản xuất.

6. Top 7 phần mềm MES tốt nhất hiện nay

Việc ứng dụng phần mềm MES giúp doanh nghiệp tăng hiệu suất, giảm lỗi và kiểm soát quy trình sản xuất chặt chẽ hơn. Tuy nhiên, mỗi hệ thống có tính năng và mức độ phù hợp khác nhau. Dưới đây là 7 phần mềm MES hàng đầu, giúp doanh nghiệp dễ dàng lựa chọn giải pháp hiệu quả với nhu cầu thực tế.

6.1. Siemens SIMATIC IT MES

Siemens SIMATIC IT MES là giải pháp MES tiên tiến, giúp doanh nghiệp tích hợp quy trình sản xuất với chất lượng và khả năng hiển thị, tối ưu hóa hoạt động và nâng cao khả năng đáp ứng.

Tính năng nổi bật:

• Kết nối hiệu quả các hoạt động sản xuất với khu vực quản lý, đảm bảo thông tin thông suốt.​
• Thu thập và phân tích dữ liệu ngay lập tức, hỗ trợ ra quyết định nhanh chóng.​
• Đảm bảo sản phẩm đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng từ khâu nguyên liệu đến thành phẩm.​
• Phù hợp với nhiều quy mô doanh nghiệp và dễ dàng mở rộng khi cần thiết.​
• Thích ứng nhanh với các thay đổi trong quy trình sản xuất.​

Nhược điểm:

• Chi phí triển khai cao.
• Cần có hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin mạnh mẽ để vận hành hiệu quả.

6.2. Rockwell Automation FactoryTalk MES

FactoryTalk MES của Rockwell Automation là giải pháp toàn diện, đặc biệt phù hợp với các doanh nghiệp sử dụng nhiều thiết bị và hệ thống của Rockwell Automation.

Tính năng nổi bật:

• Đảm bảo sự đồng bộ và hiệu quả trong quản lý sản xuất.​
• Hỗ trợ điều chỉnh nhanh chóng theo nhu cầu thị trường.​
• Đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng cao.​
• Cung cấp thông tin chi tiết để tối ưu hóa quy trình.​
• Đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ các tiêu chuẩn và quy định ngành.​

Nhược điểm:

• Cần đội ngũ kỹ thuật có chuyên môn cao để thực hiện.​
• Đòi hỏi ngân sách đáng kể cho việc duy trì và cập nhật hệ thống.

6.3. Apriso (Dassault Systèmes MES)

Hệ thống MES của Dassault Systèmes giúp doanh nghiệp chuẩn hóa quy trình sản xuất trên quy mô toàn cầu, tăng cường hiệu quả và giảm lãng phí.

Tính năng nổi bật:

• Đảm bảo sự nhất quán trong sản xuất tại các nhà máy khác nhau.​
• Hỗ trợ cải tiến liên tục và phản ứng nhanh với sự cố.​
• Giám sát chất lượng từ nguyên liệu đến sản phẩm cuối cùng.​
• Đảm bảo luồng thông tin liên tục và chính xác.​
• Thích ứng nhanh với thay đổi trong quy trình và nhu cầu thị trường.​

Nhược điểm:

• Phù hợp hơn với các doanh nghiệp có ngân sách lớn.​
• Nhân viên cần được đào tạo kỹ lưỡng để sử dụng hiệu quả.

6.4. GE Digital Plant Applications MES

Plant Applications MES của GE Digital cung cấp giải pháp giám sát và tối ưu hóa sản xuất, giúp doanh nghiệp cải thiện hiệu suất và chất lượng sản phẩm.

Tính năng nổi bật:

• Theo dõi và phân tích hiệu suất ngay lập tức.​
• Đảm bảo sản phẩm đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng nghiêm ngặt.​
• Phát hiện và giải quyết nhanh chóng các vấn đề trong quy trình.​
• Dễ dàng kết nối với các hệ thống ERP và SCADA.​
• Cung cấp thông tin chi tiết để cải thiện quy trình sản xuất.​

Nhược điểm:

• Đòi hỏi đầu tư đáng kể ban đầu.​
• Yêu cầu hạ tầng công nghệ 5.0 mạnh.

6.5. PLEX MES

Hệ thống MES PLEX là giải pháp dựa trên đám mây, giúp doanh nghiệp quản lý sản xuất linh hoạt và tiết kiệm chi phí hạ tầng.

Tính năng nổi bật:

• Cung cấp khả năng giám sát và điều chỉnh quy trình sản xuất ngay lập tức.​
• Đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn chất lượng thông qua các công cụ kiểm tra và giám sát.​
• Tối ưu hóa việc lưu trữ và vận chuyển nguyên vật liệu cũng như thành phẩm.​
• Theo dõi tình trạng và lịch bảo trì của máy móc để giảm thiểu thời gian ngừng hoạt động.​

Nhược điểm:

• Có thể cao đối với các doanh nghiệp nhỏ.​
• Yêu cầu kết nối internet ổn định.

6.6. Opcenter MES (Siemens)

Với khả năng tích hợp cao, Opcenter MES giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu suất và chất lượng sản phẩm.

Tính năng nổi bật:

• Hỗ trợ các quy trình sản xuất đa dạng và phức tạp.​
• Dễ dàng kết nối với ERP, SCADA và các hệ thống quản lý khác.​
• Giám sát và kiểm soát chất lượng sản phẩm trong suốt quá trình sản xuất.​
• Cung cấp thông tin chi tiết để cải thiện quy trình và sản phẩm.​

Nhược điểm:

• Phù hợp hơn với các doanh nghiệp lớn.​
• Thời gian triển khai kéo dài.

6.7. Tulip MES

Tulip MES là một giải pháp hiện đại, tập trung vào việc đơn giản hóa quy trình sản xuất và tăng cường khả năng tương tác của người dùng.

Tính năng nổi bật:

• Dễ dàng sử dụng mà không cần kiến thức lập trình.​
• Kết nối linh hoạt với các thiết bị và cảm biến trong nhà máy.​
• Tạo và điều chỉnh quy trình một cách linh hoạt.​
• Giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định nhanh chóng.​
• Phù hợp với cả doanh nghiệp nhỏ và lớn.​

Nhược điểm:

• Có thể gặp khó khăn trong việc tìm kiếm hỗ trợ tại một số khu vực.​
• Tính năng hạn chế so với các hệ thống MES truyền thống.

7. Một số câu hỏi thường gặp

Triển khai hệ thống MES mang lại nhiều lợi ích vượt trội, nhưng không ít doanh nghiệp vẫn băn khoăn về chi phí, cách tích hợp và hiệu quả thực tế. Việc hiểu rõ cách vận hành, ứng dụng và khắc phục sự cố sẽ giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa giá trị của MES.

7.1. Chi phí để triển khai hệ thống MES là bao nhiêu?

Chi phí triển khai MES không cố định, phụ thuộc vào quy mô doanh nghiệp, số lượng người dùng, tính năng yêu cầu và mức độ tùy chỉnh. Để có mức giá chính xác, doanh nghiệp nên liên hệ trực tiếp với nhà cung cấp để được tư vấn chi tiết nhất.

7.2. Khi nào doanh nghiệp nên triển khai hệ thống MES để tối ưu sản xuất?

Nếu doanh nghiệp gặp khó khăn trong kiểm soát sản xuất, downtime cao, dữ liệu phân tán, lỗi sản phẩm nhiều hoặc tồn kho không tối ưu thì đã đến lúc cần triển khai hệ thống MES. Giải pháp này giúp tự động hóa, giám sát theo thời gian thực và tối ưu quy trình, nâng cao hiệu suất toàn diện.

7.3. Cách mở rộng hoặc điều chỉnh cấu hình hệ thống MES một cách hiệu quả?

Việc mở rộng hoặc điều chỉnh MES không quá phức tạp nếu doanh nghiệp có kế hoạch rõ ràng. Khi cần thay đổi quy trình hoặc mở rộng sản xuất, chỉ cần làm việc với nhà cung cấp để bổ sung module quản lý, sửa đổi báo cáo hoặc tùy chỉnh giao diện.

7.4. Giải pháp nào giúp doanh nghiệp xử lý nhanh sự cố hệ thống MES?

Để xử lý nhanh sự cố MES, nhân viên cần được đào tạo để khắc phục các lỗi cơ bản như đồng bộ dữ liệu chậm, giao diện hiển thị lỗi. Với các sự cố phức tạp hơn, doanh nghiệp có thể liên hệ đội kỹ thuật của nhà cung cấp để được hỗ trợ ngay lập tức, đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định và không gián đoạn sản xuất.

7.5. Hệ thống MES có thể tích hợp với ERP và các hệ thống hiện có không?

Để đảm bảo hệ thống MES trong sản xuất vận hành ổn định, doanh nghiệp cần thiết lập kết nối chặt chẽ với ERP, WMS, SCADA để dữ liệu được đồng bộ liên tục. Khi có sự cố, đội ngũ kỹ thuật sẽ kiểm tra và khắc phục nhanh chóng, đảm bảo các hệ thống liên kết hoạt động mượt mà.

Không thể phủ nhận rằng các doanh nghiệp tiên phong áp dụng hệ thống MES đang tận dụng công nghệ để tối ưu hóa sản xuất và giảm thiểu sai sót. Nếu bạn muốn doanh nghiệp của mình không bị tụt lại phía sau, đừng quên theo dõi AI FIRST để cập nhật thêm các xu hướng công nghệ mới nhất!